1. จับตาสถานการณ์อันตราย
ขณะนี้กรมวิชาการเกษตรซึ่งรับผิดชอบการขึ้นทะเบียนสารเคมีกำจัดศัตรูพืชกำลังจะอนุญาตให้มีการขึ้นทะเบียนสารเคมีกำจัดศัตรูพืชร้ายแรงอย่างน้อย 3 ชนิด คือ คาร์โบฟูราน ไดโครโตฟอส และเมโทมิล (ส่วนอีพีเอ็นยังไม่พบรายงานการขอขึ้นทะเบียน) ซึ่งทั้งหมดเป็นสารกำจัดศัตรูพืชที่มีพิษร้ายแรงและหลายประเทศทั่วโลกห้ามใช้ โดยขณะนี้ได้ผ่านพิจารณาแล้ว 2 ขั้นตอน คือ
ขั้นตอนที่ 1 การทดลองเบื้องต้น เพื่อทราบประสิทธิภาพ ข้อมูลพิษเฉียบพลันและพิษตกค้าง ซึ่งเป็นการใช้เอกสารรับรองจากห้องปฏิบัติการที่ได้มาตรฐาน (GLP) ของโออีซีดี (OECD)
ขั้นตอนที่ 2 การทดลองใช้ชั่วคราว เพื่อให้ทราบข้อมูลพิษระยะปานกลาง พิษเรื้อรังที่เกี่ยวกับการทำให้ตัวอ่อนผิดปกติ ผลต่อการสืบพันธุ์ การเปลี่ยนแปลงทางพันธุกรรม พิษต่อระบบประสาท การทำให้เกิดเนื้องอกและมะเร็ง (ถ้ามี) และพิษตกค้างขณะนี้เหลือเพียงการพิจารณาขั้นสุดท้าย คือ
ขั้นตอนที่ 3 การประเมินผลขั้นสุดท้าย เพื่อรับขึ้นทะเบียนวัตถุอันตราย โดยคณะอนุกรรมการเพื่อพิจารณาการขึ้นทะเบียนวัตถุอันตรายทางการเกษตร มีอธิบดีกรมวิชาการเกษตรเป็นประธานอนุกรรมการ พร้อมกับอนุกรรมการอื่นๆ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นข้าราชการของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์อีกประมาณ 20 คน และหัวหน้าฝ่ายวัตถุมีพิษ สำนักควบคุมพืชและวัสดุการเกษตร เป็นอนุกรรมการและเลขานุการ
ขณะนี้บริษัทสารเคมีได้ยื่นขึ้นทะเบียนเมโทมิลแล้ว 16 รายการ คาร์โบฟูราน 9 รายการ และไดโครโตฟอส 5 รายการ โดยบริษัทที่ยื่นขอสารเคมีร้ายแรงดังกล่าวได้แก่ บริษัทเอฟเอ็มซี ดูปองท์ ฮุยกวง และบริษัทลัดดา เป็นต้นทั้งนี้ขั้นตอนการดำเนินการและพิจารณาเรื่องนี้เป็นไปโดยไม่โปร่งใสและไม่มีการเปิดเผยข้อมูลต่อประชาชน และไม่เป็นไปตามมติของคณะรัฐมนตรีที่เมื่อปี 2552 ที่กำหนดให้ ‘การมีส่วนร่วมของประชาชน’ เป็นหลักการดำเนินงานของทุกหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับวัตถุอันตรายทุกประเภท และเสนอให้กระทรวงเกษตรฯ เปิดเผยขั้นตอนการขึ้นทะเบียน และข้อมูลที่ใช้ประกอบการพิจารณาให้ผู้มีส่วนได้เสียทราบก่อน
2. ความร้ายแรงของสารเคมี 4 ชนิด
สารเคมี 4 ชนิด คือ คาร์โบฟูราน เมโทมิล ไดโครโตฟอส และอีพีเอ็น จัดเป็นสารพิษร้ายแรงระดับ 1เอ และ 1บี จากการจัดชั้นขององค์การอาหารและเกษตรแห่งสหประชาชาติ โดยจากการประมวลข้อมูลการศึกษาของเครือข่ายเฝ้าระวังสารเคมีทางการเกษตร พบว่า
คาร์โบฟูราน ทำให้เกิดอาการอาเจียน เสียการทรงตัว มองไม่ชัด เป็นสารก่อมะเร็งรุนแรง เซลล์ตับแบ่งตัวผิดปกติ กระตุ้นให้เกิดเนื้องอก กลายพันธุ์ อสุจิตาย ทำลายเอนไซม์ที่เยื่อหุ้มสมอง
เมโทมิล ทำให้เกิดอาการคลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย ชัก เป็นพิษต่อหัวใจ ฮอร์โมนเพศชายลดลง ทำลายท่อในลูกอัณฑะ ทำลายดีเอ็นเอ ทำให้โครโมโซมผิดปกติ เป็นพิษต่อม้าม
ไดโครโตฟอส เป็นพิษต่อยีน ชักนำให้กลายพันธุ์ เกิดเนื้องอก ก่อมะเร็ง พิษต่อไต พิษเรื้อรังต่อระบบประสาท ทำลายระบบประสาทส่วนกลาง เจ็บเหมือนเข็มแทง มือเท้าอ่อนล้า
อีพีเอ็น ทำให้ท้องเสีย แน่นหน้าอก มองไม่ชัด สูญเสียการทรงตัว ไอ ปอดบวม หยุดการหายใจ ทำลายระบบประสาท ไขสันหลังผิดปกติ น้ำหนักสมองลดลง
จากสถิติเมื่อปี 2553 กรมวิชาการเกษตรได้อนุญาตให้บริษัทสารเคมีนำเข้าสารพิษดังกล่าวจำนวนมหาศาลเกือบ 7 ล้านกิโลกรัม โดยแบ่งเป็นคาร์โบฟูรานถึง 5.3 ล้านกิโลกรัม เมโทมิล 1.5 ล้านกิโลกรัม ไดโครโตฟอส 3.7 แสนกิโลกรัม และอีพีเอ็นอีก 1.4 แสนกิโลกรัม โดยสารพิษร้ายแรงดังกล่าวยังคงมีการนำเข้ามาอีกเป็นจำนวนมาก เพราะในช่วง 3 เดือนแรกของปี 2554 (มกราคม-มีนาคม) มีการนำเข้าคาร์โบฟูรานแล้วถึง 1,981,800 กิโลกรัม เมโทมิล 514,342 กิโลกรัม ไดโครโตฟอส 59,182 กิโลกรัม และอีพีเอ็น 96,000 กิโลกรัม ซึ่งสาเหตุเป็นเพราะมีการผ่อนผันโดยกรมวิชาการเกษตรให้บริษัทสารเคมีการเกษตรที่นำเข้าก่อนวันที่ 22 สิงหาคม 2554 ที่ผ่านมาสามารถจัดจำหน่ายต่อไปได้อีก 2 ปี หรืออาจเป็นเพราะบริษัทที่นำเข้าสารพิษดังกล่าวได้รับข้อมูลภายในว่ากรมวิชาการเกษตรกำลังจะอนุมัติให้มีการขึ้นทะเบียนสารพิษทั้ง 4 ชนิดในเร็วๆ นี้อย่างแน่นอน ?
3. ประเทศที่ห้ามใช้แล้ว
สารเคมีทั้ง 4 ชนิดดังกล่าวถูกห้ามใช้แล้วทั้งในประเทศอุตสาหกรรม และประเทศกำลังพัฒนา รวมถึงประเทศเพื่อนบ้านของไทยหลายประเทศ ตัวอย่างเช่น
คาร์โบฟูราน ห้ามใช้แล้วในสหภาพยุโรป สหรัฐอเมริกา
เมโทมิล ห้ามใช้แล้วในสหราชอาณาจักร เยอรมนี ฟินแลนด์ ตุรกี สิงคโปร์ มาเลเซีย อินเดีย (ยกเลิกบางสูตร)
ไดโครโตฟอส ห้ามใช้แล้วในสหรัฐอเมริกา สหภาพยุโรป แคนาดา ออสเตรเลีย อินเดีย ปากีสถาน สิงคโปร์ มาเลเซีย
อีพีเอ็น ห้ามใช้แล้วในสหภาพยุโรป สหรัฐอเมริกา แคนาดา ออสเตรเลีย นิวซีแลนด์ อินเดียสิงคโปร์ มาเลเซีย เวียดนาม พม่า
4. ข้อเรียกร้องของเครือข่ายเกษตรกรและผู้บริโภค
การแก้ปัญหาสารเคมีการเกษตรที่ส่งผลกระทบต่อเกษตรกร ผู้บริโภค และสิ่งแวดล้อมต้องจัดการที่ต้นน้ำ คือ การห้ามนำเข้าและไม่อนุญาตให้มีการขึ้นทะเบียนสารเคมีกำจัดศัตรูพืช และต้องมีมาตรการที่เข้มงวดให้ธุรกิจสารเคมีการเกษตรดำเนินธุรกิจด้วยความรับผิดชอบต่อประชาชน โดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ต้องดำเนินการดังต่อไปนี้
1) ยุติการนำเข้าและการขึ้นทะเบียนสารเคมีกำจัดศัตรูพืชอย่างน้อย 4 ชนิด คือ คาร์โบฟูราน เมโทมิล ไดโครโตฟอส และอีพีเอ็น โดยทันที
2) ให้กรมวิชาการเกษตรเปิดเผยข้อมูลเอกสารข้อมูลการยื่นขอทะเบียน ข้อมูลและผลการทดลองที่เกี่ยวกับประสิทธิภาพ การเกิดพิษทั้งระยะสั้นและระยะยาว ผลตกค้าง และอื่นๆ และให้เปิดเผยรายชื่อของคณะกรรมการ อนุกรรมการ หรือคณะทำงานที่ที่เกี่ยวข้องกับการพิจารณา รวมทั้งผลการพิจารณาของคณะกรรมการ อนุกรรมการ หรือคณะทำงานต่อสาธารณชน
3) ให้มีการควบคุมการโฆษณาและการส่งเสริมการขายของบริษัทสารเคมีการเกษตรอย่างเข้มงวด โดยคณะกรรมการที่มีตัวแทนของเครือข่ายเกษตรกร เครือข่ายวิชาการเฝ้าระวังสารเคมีการเกษตร และองค์กรผู้บริโภคมีส่วนร่วม
ข้อมูลพื้นฐานสารเคมีเกษตรอันตรายร้ายแรง 4 ชนิด
| คาร์โบฟูราน | เมโทมิล | ไดโครโตฟอส | อีพีเอ็น | |
| การใช้ | ใช้ในพืชหลายประเภท เช่น ข้าว แตงโม ข้าวโพด มะพร้าวถั่วเหลือง ถั่วฝักยาว แตงกวา กาแฟ ส้ม ฯลฯ เพื่อกำจัดแมลงในวงกว้าง ทั้งหนอนกอ หนอนเมลงวัน เพลี้ยแป้ง เพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล ฯลฯ | ใช้กำจัดแมลงหลายประเภท เช่น แมลงปากกัด ปากดูด เพลี้ย และหนอนชนิดต่างๆ มักใช้ในพืชจำพวกส้มเขียวหวาน องุ่น ลำไย สตอเบอร์รี่ กระหล้ำปลี หัวหอมมะเขือเทศ ฯลฯ | กำจัดแมลงประเภทปากดูด เจาะ หรือกัดในพืชผักผลไม้ เช่น ข้าวกาแฟ ถั่วฝักยาว ผักกาดหัว อ้อย คะน้า ส้ม ถั่วเหลือง ถั่วลิสงฯลฯ | มักใช้เป็นหัวยาและผสมกับสารเคมีเกษตรชนิดอื่นๆ ในการเพาะปลูก เช่น ข้าว ข้าวโพด พืชตระกูลแตง ไม้ผล ไม้ดอกไม้ประดับ เพื่อกำจัดแมลงหลายชนิด เช่น หนอนเจาะสมอฝ้าย หนอนกอข้าว แมลงดำหนาม ฯลฯ |
| คาร์โบฟูราน | เมโทมิล | ไดโครโตฟอส | อีพีเอ็น | |
| ปริมาณการนำเข้า 2553 (กก.) | 5,301,161 | 1,550,200 | 356,908 | 144,001 |
| ส่วนแบ่งตลาด 2551 | พิทสุลิน (37.2%)นูโปรครอป (33.4%)เอฟเอ็มซี (7.8%)ลัดดา (5.3%)เอราวัณเคมีฯ (5.1%)แอ็กโกร (4.9%)พาโตเคมีอุตฯ (3.5%)ฮุยกวง (2.6%)โกลบอลครอปส์(0.2%) | เอสแอนด์พีฯ (34.1%)ดูปองท์ (11.0%)ควอลิเคม(11.0%)เอราวัณเคมีฯ (4.8%)เมเจอร์ฟาร์ฯ (2.4%)เทพวัฒนา (2.1%)โปรเจคฟิลด์ (1.5%)อื่นๆ (33.1%) | อินเตอร์ คร๊อพ (69.1%)เอ็ล.เอ็น.อาร์.เอสโซซิเอทส์(28.2%)ฮุยกวง (2.7%) | ยูนิคูป (100%) |
| ตัวอย่างชื่อทางการค้า | ฟูราดานคูราแทร์ค็อกโคได 3 จีเลมอน 3 จี | แลนเนทนูดรินมีโทเม็กซ์ซาดิสต์ทนโท่ | กระเจ๊า 330ไมโครเวฟ 24ไบดรินคาร์ไบครอน | อีพีเอ็นคูมิฟอส |
| ประเทศที่ห้ามใช้และไม่อนุญาตให้ขึ้นทะเบียน | สหภาพยุโรปสหรัฐอเมริกา | สหราชอาณาจักร ตุรกี เยอรมนี ฟินแลนด์สิงคโปร์ มาเลเซียอินเดีย (ยกเลิกบางสูตร) | อินเดีย ปากีสถานสิงคโปร์ สหภาพยุโรปแคนาดา ออสเตรเลียมาเลเซีย | สหรัฐอเมริกาสหภาพยุโรปออสเตรเลียแคนาดา มาเลเซียสิงคโปร์ พม่านิวซีแลนด์ เวียดนามอินเดีย |
| ความเป็นพิษ | อาเจียน เสียการทรงตัว มองไม่ชัด เป็นสารก่อมะเร็งรุนแรง เซลล์ตับแบ่งตัวผิดปกติ กระตุ้นให้เกิดเนื้องอก กลายพันธุ์ อสุจิตาย ทำลายเอนไซม์ที่เยื่อหุ้มสมอง | คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย ชัก พิษต่อหัวใจ ฮอร์โมนเพศชายลดลง ทำลายท่อในลูกอัณฑะ ทำลายดีเอ็นเอ ทำให้โครโมโซมผิดปกติ เป็นพิษต่อม้าม | พิษต่อยีน กลายพันธุ์ เกิดเนื้องอก ก่อมะเร็ง พิษต่อไต พิษเรื้อรังต่อระบบประสาท ทำลายระบบประสาทส่วนกลาง เจ็บเหมือนเข็มแทง มือเท้าอ่อนล้า | ท้องเสีย แน่นหน้าอก มองไม่ชัด สูญเสียการทรงตัว ไอ ปอดปวม หยุดการหายใจ ทำลายระบบประสาท ไขสันหลังผิดปกติน้ำหนักสมองลดลง |